U svemu ovome se koncept „Dnevne hirurgije“ nameće kao idealan i jedini opravdan za funkcionisanje u ovakvim specifičnim uslovima.

 

Aktuelna Pandemija Covid-19 je pred nas stavila mnoge izazove, a koji se odnose na svakodnevni rad i funkcionisanje osnovne djelatnosti,a u isto vrijeme uz obavezu da se poštuju preporuke i Naredbe kriznih stožera. Struka ne smije stati, a o hirurgiji katarakte, posebno u doba pandemije piše prof.dr.sci.prim.Emir Čabrić, spec.oftalmolog.

 

Struka ne smije stati i pacijenti se moraju pregledati, liječiti i operisati. Naravno, neophodno je striktno definisati kliničke puteve i svaki „stepenik“ koji se mora proći u procesu od prijema pacijenta, pregleda, dijagnostike, operacije i otpusta iz ustanove. Potrebe pacijenata za hirurgijom katarakte se ne smanjuju, one su i dalje prisutne i neophodno je očuvati kontinuitet rada. U svemu ovome se koncept „Dnevne hirurgije“ nameće kao idealan i jedini opravdan za funkcionisanje u ovakvim specifičnim uslovima.

Šta je to katarakta?

Katarakta predstavlja svako urođeno ili stečeno zamućenje prirodne leće oka ili njene kapsule. Naziv „katarakta“ (lat. cataracta) je star najmanje 1500. godina i potiče od egipatske riječi „cataracta“ što znači vodopad. Naime, bijeli refleks zjenice nastao kao posljedica postojanja zrele katarakte podsjećao je stare Egipćane na vodenu pjenu vodopada. Senilna katarakta predstavlja posljedicu fiziološkog procesa starenja ljudske leće. Tokom života javljaju se brojne pomjene u biohemijskoj strukturi i metabolizmu prirodne leće. Procjenjuje se da trenutno u svijetu ima preko 300 miliona osoba koje imaju slab vid i 40 miliona potpuno slijepih ljudi, od čega je 51% ljudi slijepo kao posljedica katarakte. Preko 85% slijepih osoba su starosne dobi preko 50. godina i najvećim dijelom žive u zemljama u razvoju.

Jedina efikasna metoda liječenja

Jedina efikasna metoda liječenja katarakte je hirurško odstranjenje zamućene leće, odnosno katarakte. Procjenjuje se da se godišnje u svijetu uradi preko 10 miliona operacija katarakte, sa brojem operacija od 100 do 6000 na 1 milion stanovnika. S obzirom na sve brojniju ljudsku populaciju, te produženje životnog vijeka ljudi, Svjetska Zdravstvena Organizacija procjenjuje da će  godišnji broj operacija katarakte u svijetu do kraja 2020 godine biti preko 32 miliona.

Broj operacija katarakte na 1 milion stanovnika (eng. Cataract Surgery Rate – CRS) je jedan od parametara razvijenosti zdravstvenog sistema svake zemlje.

Dnevna hirurgija katarakte

Prije 30-ak godina pacijenti su zbog operacije katarakte boravili u bolnici preko dvije sedmice, uz strogi nadzor i brigu odgovornog osoblja. Sve veća potreba za povećanjem broja operacija katarakte sa jedne i ograničeni resursi u smislu broja osoblja i raspoloživih kreveta sa druge strane, ukazali su na potrebu bržeg, kvalitetnijeg i jednostavnijeg rješavanja problema operativnog zahvata katarakte. Usavršavanjem tehnika operacije katarakte, upotrebom savremenih instrumenata i antibiotika, broj komplikacija, kao i problem nastanka infekcije i trajanje inflamacije nakon operativnog zahvata sveden je na minimum, a sam operativni zahvat učinjen sigurnim i pouzdanim. Na ovaj način stvorili su se uslovi za jednostavniju i jednako kvalitetnu brigu o pacijentu nakon operativnog zahvata katarakte, odnosno uslovi za kraći boravak u bolnici, iz čega se razvio koncept dnevne hirurgije katarakte (eng. Day Case Surgery).

Prve operacije rađene u svijetu

Prve operacije katarakte rađene su u 6. vijeku prije nove ere u Indiji. Indijski učenjak Sushruta je radio prve operacije katarakte koristeći iglu sa zaobljenim vrhom, pomoću koje je „gurao“ zamućenu leću, odnosno kataraktu u staklasto tijelo. Na taj način je vidna osovina bila slobodna za prolazak svjetlosti i do tada potpuno slijepo oko je imalo jedan dio vidne oštrine. Ideja o implantaciji intraokularnih leća potekla je od italijanskog oftalmologa Kasanove, a prve ekstrakapsularne ekstrakcije katarakte radio je Devial u 18. vijeku u Francuskoj. Prva implantacija intraokularne leće urađena je u Engleskoj 1949. godine, a izveo ju je Ridley. Američki oftalmolog Kelman je 1967. godine uveo fakoemulzifikaciju kao metodu izbora u liječenju katarakte, koja je danas zlatni standard u liječenju katarakte.

Princip dnevne hirurgije u oftalmologiji se prvi puta spominje 1886. godine, kada je profesor Julian Chism pratio i opisivao svoje pacijente u Univerzitetskoj bolnici Meriland Sjedinjene Američke Države . Nekoliko desetljeća kasnije, Christy 1960-te godine opisuje 3000 operativnih zahvata katarakte u Pakistanu.

Dnevna hirurgija podrazumijeva da se pacijent primi u bolnicu, isti dan operiše i sutra otpušta kući na kućno liječenje. Dnevna hirurgija je fleksibilna, može se izvoditi u bolničkim uslovima i ambulantno. Zbog izvanrednih rezultata, koncept dnevne hirurgije u savremenoj hirugiji katarakte je postao svakodnevnica i nezamjenjiva klinička praksa. U Sjedinjenim Amerčkim Državama još 1986. godine preko 80% operativnih zavata katarakte je rađeno u okviru dnevne hirurgije. Procenat pacijenata operisanih kao dnevna hirurgija katarakte danas se kreće i do 100% u Danskoj ili prosječno 96% u zemljama Zapadne Evrope.

Optimum preoperativnog i postoperativnog praćenja pacijenata

Dnevna hirurgija omogućava optimum preoperativnog i postoperativnog praćenja pacijenata, kao i višednevna hirurgija ali bez suvišnog dodatnog opterećenja pacijenata i zaposlenog osoblja produženim boravkom u bolnici. Broj komplikacija u toku i poslijee operativnog zahvata katarakte najviše zavisi od stanja samog pacijenta odnosno oka koje se planira operisati. Dnevna hirurgija pruža jednaku i adekvatnu postoperativnu kontrolu pacijenata kao i višednevna hirugija katarakte, te na taj način smanjuje mogućnost nastanka eventualnih komplikacija na minimum.

U „JU Poliklinika sa dnevnom bolnicom Doboj jug“ već 11 godina radimo hirurgiju katarakte po principu „Dnevne hirurgije“ i godišnje uradimo oko 2.000 operacija. U toku Pandemije Covid 19  radimo po istom principu,poštujući epidemiološke mjere,anketiranje i distanciranje pacijenata, skratili smo boravak i ubrzali „protok“ pacijenata, te time uspjeli da održimo kontinuitet rada i hirurgije katarakte. Jer, nije samo Covid problem u medicini… naši pacijenti imaju i druge, puno veće zdravstvene probleme koje moramo rješavati, a jedan od njih je i oslabljen ili izgubljen vid zbog katarakte, a on se rješava jedino i samo hirurški.