Osnovni faktor rizika za okluzivne bolesti vene mrežnjače i njenih grana je starosna dob pacijenta. Najčešća je u populaciji iznad 65te godine života, mada se sa porastom kardiovaskularnih bolesti sve češće javlja i kod mlađih ljudi.

Piše: dr. Bojana Škipina, specijalist oftalmolog

Dr. Bojana Škipina završila je Medicinski fakultet u Foči 2009 godine, te nakon toga je započela specijalizaciju iz oftalmologije u maju 2011 godine. Specijalizaciju obavlja u Kliničkom Centru Istočno Sarajevo i Opštoj Bolnici u Foči. Specijalizantski staž u Kliničkom Centru Istočno Sarajevo te u Bolnici Kasindo. Od septembra 2014 godine do januara 2016 godine specijalizant Očne Klinike, UKC Srbije u Beogradu. Specijalistički ispit iz oftalmologije položila je 2016 godine. Od 2019 godine dio je tima Klinike za oftalmologiju Svjetlost u Sarajevu.

Okluzivna bolest centralne vene mrežnjače je druga po redu u populaciji, odma nakon bolesti mrežnjače uzrokovanih dijabetes melitusom. Začepljenje centralne vene mrežnjače je uzrokovano trombom, te može biti djelimično i potpuno, a  u najvećem broju slučajeva ostavlja trajne posljedice na vid. 

Zavisno od stepena zapušenosti krvnog suda i stepena ishemije centra jasnog vida (makule) razlikujemo neishemijsku (blažu formu koja se javlja kod 75% pacijenata) i ishemijsku formu (težu formu, 25% pacijenata).

Zavisno od toga da li tromboza zahvata glavno vensko stablo ili neku od njegovih grana zavisi u kojoj mjeri će vid biti oštećen.

UZROCI

Aterosklerotske promjene na krvnim sudovima su osnovni faktori rizika za trombozu krvnog suda. Arteriole i vene mrežnjače dijele zajednički omotač (adventitia). Sklerotičan zid arteriole vrši pritisak na venu, uzrokuje gubitak endotelnih ćelija i turbulentan krvni protok te dovodi do formiranja tromba na tom mjestu. Zapušen venski krvni sud dovodi do povećanja venskog i kapilarnog pritiska, povećane propustljivosti kapilara te curenja tečnosti u okolno tkivo koje dalje još više smanjuje ishranu tkiva kiseonikom.

FAKTORI RIZIKA

Osnovni faktor rizika za okluzivne bolesti vene mrežnjače i njenih grana je starosna dob pacijenta. Najčešća je u populaciji iznad 65te godine života, mada se sa porastom kardiovaskularnih bolesti sve češće javlja i kod mlađih ljudi. Sistemske bolesti: povišen krvni pritisak, šećerna bolest, povećane vrijednosti masnoća u krvi, te pušenje i gojaznost su najčešći faktori rizika za ovo oboljenje.   Povećana gustina krvi, zapaljenske bolesti krvnih sudova, poremećaji zgrušavanja  također mogu biti uzrok tromboze vena  mrežnjače.  Kod jedne četvrtine pacijenata se ne nađe nikakav sistemski niti biohemijski poremećaj.

KLINIČKA SLIKA

Osnovni simptom je pad vida koji može biti postepen ili nagao zavisno od krvnog suda koji je zahvaćen i stepena njegove okluzije te stepena ishemije makule (može biti neznatan ili duboki pad vida sveden na brojanje prstiju pred okom). Kod zahvaćenosti grane centralne vene mrežnjače mogu se javiti specifični ispadi u vidnom polju ili krivljenje slike. Na prednjem segmentu oka je obavezan pregled šarenice da se utvrdi prisustvo novostvorenih krvnih sudova kao i da se provjeri reakcija zjenica na svjetlost. Na očnom dnu se vide karakteristične promjene: brojna plamičasta, mrljasta i tačkasta krvarenja koja mogu biti raspoređena po cijelom očnom dnu ili samo u zoni zahvaćene grane. Vene retine su izvijugane i proširene periferno od mjesta zapušenja. Otok centra jasnog vida i glave očnog živca su karakteristični znaci, te plaže coton wool eksudata koji predstavljaju mikroinfarkte nervnih vlakana mrežnjače.

Dodatne metode u postavljanju dijagnoze su fluoresceinska angiografija te optička koherentna tomografija koja ponekad registruje nakupljanje tečnosti u centru jasnog vida prije nego što se one klinički vide.

Otok makule se često viđa kod tromboze vene retine te od njega kao i stepena ishemije zavisi i inicijalna i krajnja vidna oštrina. 

TERAPIJA

Uzrok venske tromboze nije precizno utvrđen te stoga ne postoji kauzalna terapija. Daju se vazodilatatori, lijekovi protiv zgrušavanja krvi, vitamini te se zahtjeva stroga kontrola krvnog pritiska, šećera i masnoća u krvi i internistička obrada pacijenta sa ciljem da se pronađe jedan ili više faktora rizika koji su povezani sa ovom bolešću. Kada se otkriju zapaljenski bolesti ili poremećaji u sastavu krvi liječi se osnovna bolest. Oftalmološka terapija podrazumijeva liječenje komplikacija ili prevenciju njihovog nastanka.

KOMPLIKACIJE

Najteža komplikacija tromboze vene mrežnjače je razvoj neovaskularizacija- novoformiranih krvnih sudova, na zadnjem ili prednjem segmentu oka. Uslijed nedovoljne ishrane struktura oka luči se vaskularni endotelni faktor rasta (VEGF) u staklasto tijelo i dovodi do stvaranja neovaskularizacija, krvnih sudova koji su fragilni i lako pucaju, te dovode do ponavljanih krvarenja na stražnjem očnom segmentu. Neovaskularizacije na prednjem segmentu oka vode u razvoj neovaskularnog glaukoma što je najteža komplikacija ovog oboljenja. Neliječena tromboza vodi u slijepilo, bolno i crveno oko.  Razvoj neovaskularizacija se može preduprijediti laser fotokoagulacijom cijele mrežnjače ili njenih dijelova, pri težoj formi oboljenja i izraženoj ishemiji oka. Primjena anti VEGF terapije u vidu injekcija direktno u oko  je druga linija odbrane od razvoja neovaskularizacija i povlačenja istih.

Laser fotokoagulacija očnog dna

Intraokularna primjena Dexamethasona koji se polagano otpušta tokom niza mjeseci je efikasna terapija edema makule.

Intraokularna primjena anti VEGF terapije je pokazala odlične rezultate kod edema makule. 

 Intraokularna primjena Anti-VGF terapije

PROGNOZA 

Zavisi od podtipa tromboze. Kod neishemijske, blaže forme u 50% slučajeva dolazi do značajnog oporavka vidne oštrine (manje od 10% pacijenata se potpuno oporavi). Trećina pacijenata iz neishemijske forme prelazi u ishemijsku u period od 4 mjeseca do 3 godine.  Kod ishemijske, teže forme oboljenja, oporavak vidne oštrine je obično manji. Kod 7% pacijenata razvije se okluzivna bolest mrežnjače i na drugom oku u periodu od 2 godine. Što je bolja inicijalna vidna oštrina očekuje se i bolji oporavak iste. 

ZAKLJUČAK

S obzirom da ne postoji kauzalno liječenje okluzivne bolesti vene mrežnjače najbitnija je prevencija i eliminacija faktora rizika. Način života, prestanak pušenja, održavanje zdrave tjelesne težine, adekvatna fizička aktivnost, te stroga kontrola krvnog pritiska, šećera i masnoća u krvi su najbitnije mjere prevencije. Promocija zdravog stila života smanjuje učestalost ovog oboljenja. Ako se bolest javi jako je bitno redovno praćenje od strane oftalmologa te sprječavanje nastanka komplikacija koje mogu imati teške posljedice po zdravlje oka i vidnu oštrinu.

___________________________________

Svjetlost Eye Clinic Sarajevo

Dr. Mustafe Pintola 23, 71 000 SARAJEVO – Ilidža

Telefon: +387 33 762 772

_____________________
Bolnička 8a, 71 000 SARAJEVO – Centar

Telefon: +387 33 821 919
________________