Piše: dr.med. Edin Malić,spec.oftalmologije i optometrije
Sažetak:
Iako je fakoemulzifikacija rutinski i izuzetno uspješan oftalmološki zahvat, postoperativni period često prati osjećaj suhoće oka, iritacije i nelagode. Umjetne suze, kao dio postoperativnog tretmana, doprinose stabilizaciji suznog filma, reepitelizaciji i povećanju subjektivnog zadovoljstva pacijenata. Ovaj stručni prikaz donosi pregled mehanizama koji vode do postoperativne suhoće, ulogu umjetnih suza u terapiji i preporučene protokole primjene, uz podršku aktuelnih naučnih izvora.
Uvod
Fakoemulzifikacija s implantacijom intraokularnog sočiva predstavlja standardni zahvat u liječenju katarakte. Bez obzira na napredak tehnike i opreme, značajan broj pacijenata iskusi simptome poput suhoće, peckanja, osjećaja stranog tijela ili zamagljenog vida u postoperativnom periodu. Ovi simptomi mogu biti posljedica prolazne disfunkcije suznog filma, čak i kod pacijenata bez ranije dijagnosticiranog sindroma suhog oka.
Fiziopatologija postoperativne disfunkcije suznog filma
Narušavanje površinske homeostaze oka nakon operacije rezultat je kombinacije više faktora:
– mehanička mikrotrauma rožnice i konjunktive tokom operacije
– toksični efekat antiseptika i anestetika
– izloženost operacionom mikroskopu
– upotreba postoperativnih topičkih lijekova (antibiotici, kortikosteroidi)
– eventualno prisutna subklinička disfunkcija suznog filma prije operacije
Studije potvrđuju da je pojava simptoma suhog oka prisutna kod velikog broja pacijenata u prvim sedmicama nakon operacije, te da ova stanja mogu značajno utjecati na subjektivnu percepciju postoperativnog vida.
Uloga umjetnih suza u postoperativnoj njezi
Umjetne suze predstavljaju osnovu neinvazivnog tretmana postoperativne nelagode i površinske disfunkcije. Njihov značaj ogleda se u:
– vlaženju rožnice i konjunktive
– stabilizaciji suznog filma
– smanjenju iritacije, crvenila i peckanja
– podršci reepitelizaciji epitela rožnice
– unapređenju optičke kvalitete površine rožnice
Preparati koji sadrže hijaluronsku kiselinu bez konzervansa pokazuju najbolje rezultate u postoperativnoj fazi, zbog visoke kompatibilnosti s očnim tkivom, dužeg retencijskog vremena i minimalnog iritativnog potencijala.
Preporučeni režim upotrebe umjetnih suza
Smjernice za upotrebu umjetnih suza u postoperativnom kontekstu mogu se sažeti na sljedeći način:
– Učestalost: 4–6 puta dnevno tokom prvih 4 do 6 sedmica nakon operacije. Po potrebi i češće, u slučaju izraženijih simptoma.
– Trajanje terapije: Najmanje 1 mjesec, a kod pacijenata sa znakovima hronične nestabilnosti suznog filma preporučuje se produžena upotreba, i do 3 mjeseca ili više.
– Tip preparata: Preporučuju se bezkonzervansne formulacije, posebno one s visokom viskoznošću (npr. hijaluronska kiselina 0.15%–0.3%).
Individualizacija pristupa je ključna, uz redovno praćenje simptoma i objektivnih znakova disfunkcije suznog filma.
Zaključak
Postoperativna suhoća oka nakon fakoemulzifikacije je česta i klinički značajna pojava, koja može umanjiti subjektivno zadovoljstvo pacijenta i usporiti funkcionalni oporavak. Uvođenje umjetnih suza u rutinski postoperativni protokol predstavlja jednostavnu i efikasnu mjeru kojom se znatno poboljšava oporavak površine oka, smanjuje iritacija i stabilizira vizualna funkcija.
Na osnovu dostupne literature i ličnog višegodišnjeg iskustva u izvođenju operacija katarakte, mogu potvrditi da je sistematska i pravovremena primjena umjetnih suza jedan od najvažnijih adjuvantnih koraka u postoperativnoj njezi. Pacijenti koji redovno koriste preporučene formulacije umjetnih suza ne samo da rjeđe prijavljuju nelagodu, već i pokazuju brži i stabilniji vizualni oporavak, bez potrebe za dodatnim intervencijama.
Literatura
- Kasetsuwan N, Satitpitakul V, Changul T, Jariyakosol S. *Incidence and pattern of dry eye after cataract surgery*. PLoS One. 2013;8(11):e78657.
- Garg P, Shetty R, Roy AS, Chaurasia S, Vaddavalli PK. *Postoperative dry eye disease after cataract surgery: etiology and management.* Indian J Ophthalmol. 2022;70(2):436–442.
- Trattler WB, Majmudar PA, Donnenfeld ED, et al. *The Prospective Health Assessment of Cataract Patients’ Ocular Surface (PHACO) study: the effect of dry eye.* Clin Ophthalmol. 2017;11:1423–1430.
